شيخ بهايي يكي از فيلسوفان و دانشمدان زمان صفوي بود كه اضافه بر دانا بودنش مردم را راهنمايي مي‌كرد .

مطالب اين كتاب؛ مضامينِ ديني، تاريخي، ادبي، رياضي و نجومي دارند. اين مطالب اغلب بي‌هيچ نظم خاصي به دنبال هم آمده‌اند. با اين حال اين اثر بيش از ساير تاليفات وي خواننده را به ضمير فكري شيخ بهايي نزديك ميكند.

حكايت 1

روزي مردي با عيالش مشغول غذا خوردن بودو در بين سيني ايشان مرغ بريان شده اي قرار داشت.در ان حال ،سائلي به در منزل امد وآنها وي را مايوس كردند.

اتفاق افتاد كه ان مرد فقير شد وزنش را طلاق داد،وآن زن شوهر ديگري اختيار كرد.

روزي شوهر با او غذا مي‌خورد ومرغ برياني نزد ايشان بود كه ناگاه سائلي به در منزل آمد.

ان مرد به عيالش گفت:اين مرغ را به اين سائل بده .ان زن چون مرغ را نزد سائل برد. ديد شوهر اولش هست؛مرغ را به او داد وگريان برگشت.

شوهر از سبب گريه اش سوال كرد ؛گفت :سائل شوهر سابق من بود وقصه محروم نمودن ان سائل را نقل كرد.

شوهرش گفت :و الله ان سائلي كه محرومش نموديد،من بودم!

كشكول شيخ بهايي,فال شيخ بهايي,شيخ بهايي

 حكايت 2

عارفي مي گويد:كه روزي دزدان قافله ما را غارت كردند،پس نشستند ومشغول طعام خوردن شدند.

يكي از ان ها را ديدم كه چيزي نميخورد به اوگفتم كه چرا با آنه در غذا خوردن شريك نمي‌شوي؟ گفت :من امروز روزه ام،

گفتم : دزدي وروزه گرفتن عجب هست.

گفت :اي مرد!اين راه،راه صلح هست كه با خداي خود واگذاشته ام،شايد روزي سبب شود وبا او آشنا شدم.

ان عارف مي گويدكسال ديگر وي را در مسجد الحرام ديدم كه طواف ميكند وآثار توبه از وي ديدن كردم؛رو به من كرد وگفت:

ديدي كه ان روزه چگونه مرا با خدا آشنا كرد.

حكايت3

حكيمي گويد:هر كه جهان را بر آخرت ترجيح دهد به شش كيفر خدايي گرفتار شود:

سه در جهان وسه در آخرت.

در جهان:آرزوي بي پايان.

حرص وآز شديدي كه به هيچ چيز قانع نشود.

نچشيدن شيريني ايمان در حال عبادت.

در آخرت:

هول روز قيامت

حساب سخت.

حسرت دور و دراز.